Author: JanMusschoot

Thesisonderwerpen deel I: economie

Vandaag start het nieuw academiejaar aan de Vlaamse universiteiten. Naar aanleiding hiervan geef ik op mijn blog enkele tips voor relevante onderzoeksvragen. Ik start met topics voor studenten economie. Het gaat eens niet over (centrale) banken, maar over zaken dichter bij huis. Hoogstwaarschijnlijk ben ik niet de enige die hier meer over wil weten. Een gemotiveerde student(e) zal ongetwijfeld een publiek vinden voor zijn/haar conclusies. Je onderzoek kan de kranten halen, en niet enkel stof vergaren in de bibliotheek van de universiteit.

 

Hoe gezond is het economisch ecosysteem in je streek?

Wanneer er een groot bedrijf sluit, zoals Ford Genk of Caterpillar Gosselies, wordt er altijd moord en brand geschreeuwd. Om de impact van dergelijke gebeurtenissen te voorspellen, zou een student economie de bedrijven en sectoren in zijn regio in kaart kunnen brengen. Hoe belangrijk zijn ze voor de werkgelegenheid? Voor de belastinginkomsten van de gemeenten en provincie? Waar zitten hun klanten? Waar worden beslissingen genomen? Hoe concurrentieel zijn ze op lange termijn?
Als aanzet voor mijn eigen streek (Zuid-West-Vlaanderen): wat met de cluster van textiel– en vloerbedekkingsbedrijven? Wat met de verwerkers van groenten? Continue reading “Thesisonderwerpen deel I: economie”

Nee, Geert Noels, de ECB vernietigt het kapitalisme niet

De Tijd publiceerde recent een opiniestuk van de econoom Geert Noels onder de titel ‘Het beleid van de ECB vernietigt het kapitalisme’. Het stuk bevat een mix van terechte kritieken en dubieuze beweringen.

Ik deel de mening dat het massaal opkopen van obligaties – de zogenaamde QE – door de Europese Centrale Bank (ECB) zeer weinig doet voor de reële economie. Gezinnen en bedrijven beslissen door de lage rente niet massaal om meer geld uit te geven. De werkgelegenheid in de eurozone wordt niet gestimuleerd door het opblazen van de balans van de ECB met financiële activa.

Maar Noels houdt het niet bij de grond van de zaak, de beperkte impact van QE op de reële groei.

Volgens het opiniestuk zorgen de lage rentes namelijk voor een planeconomie, de tegenpool van het kapitalisme. De financiële sector zou door de lage of negatieve rentes ontwricht worden. Maar om zijn stelling van een antikapitalistisch monetair beleid te staven, geeft hij voorbeelden van zwakke spelers die vroeger impliciet gesubsidieerd werden en van normale processen in een markteconomie. Continue reading “Nee, Geert Noels, de ECB vernietigt het kapitalisme niet”

Waarom je (bijna) geen rente krijgt op je spaarrekening

Binnenkort krijgen bedrijven geen rente meer op hun spaarrekening bij een Belgische grootbank. Deze renteverlaging is vooral psychologisch van belang, want momenteel “verdien” je in veel gevallen slechts het wettelijk gegarandeerd1 minimum van 0,11% voor geld dat je een jaar onaangeroerd laat staan.

Dit soort berichten wordt steevast gevolgd door commentaren dat “de banken” een bende dieven zijn. Ze zouden de spaarders moeten belonen omdat ze “werken met het spaargeld van de mensen”. Als bankiers geen rente betalen op spaargeld, denken sommigen ze geen bank meer nodig hebben.

Zo’n opmerkingen verraden een gebrekkige kennis over de werking van banken. Hoe verdient een bank geld? Continue reading “Waarom je (bijna) geen rente krijgt op je spaarrekening”

De sultan, de tsaar en de vluchtelingen

Een conflict waarbij Turkije en Rusland tegenover elkaar staan. Het krijgsgeweld brengt een stroom vluchtelingen naar Europa op gang. Hebben we het hier over Syrië anno 2016?

Hoewel de geschiedenis zich nooit exact herhaalt, zijn er opvallend veel overeenkomsten tussen de gebeurtenissen van vandaag en die van 1864. Meer dan 150 jaar geleden was er ook sprake van een kalifaat en terreur gemotiveerd door religie.

Het Ottomaanse Rijk heeft een hele reeks oorlogen uitgevochten met tsaristisch Rusland. Deze grootmachten hadden tegengestelde belangen in de gebieden rondom de Zwarte Zee.

Toen Rusland de Kaukasus veroverde in 1864, voerde het een etnische zuivering uit op de autochtone bevolking. Honderdduizenden islamitische Circassiërs vluchtten naar het Ottomaanse Rijk. Velen van hen gingen naar de Ottomaanse provincies in de zuidelijke Balkan, wat nu Roemenië en Bulgarije zijn. Continue reading “De sultan, de tsaar en de vluchtelingen”

The sultan, the czar and the refugees

A conflict with Turkey and Russia on opposing sides. The violence causes a stream of refugees towards Europe. Are we talking about Syria in 2016?

Although history never repeats exactly, there are a remarkable number of similarities between events of today and what happened in 1864. Over 150 years ago, there also was a caliphate and terror motivated by religion.

The Ottoman Empire has fought a series of wars against czarist Russia. These great powers had conflicting interests in the territories bordering the Black Sea.

When Russia conquered the Caucasus in 1864, it ethnically cleansed the indigenous peoples. Hundreds of thousands of Islamic Circassians fled to the Ottoman Empire. Many of them went to the Ottoman provinces in the southern Balkans, what is now Romania and Bulgaria. Continue reading “The sultan, the czar and the refugees”

Helicopter money part III: economic stimulus

What is helicopter money (HM)2 supposed to accomplish? Advocates of HM believe that HM acts as a stimulus which increases the level of economic activity. In this post, I construct a simple model and show in detail how it works. The steady state economy – an economy with a constant aggregate nominal income and expenditure per time – is described first. Next, the effect of reduced spending and income of the agents is illustrated. And then it is discussed how the economy can be returned to its previous steady state of spending.

What are the assumptions behind the model? And what is the scope of this post?

  • The economy is closed, there are no inflows from or outflows to the “rest of the world”
  • There is one single currency
  • Only nominal amounts and flows of money are considered in this post.

The effects of stimulus on prices and exchange rates will be discussed in later posts.

Easy numerical examples are used throughout this blog post. As I wrote before, this avoids the hidden inconsistencies that many words-only economic commentaries suffer from. The reader can check the logic of the model and expand it further for his own use. This should make it a powerful analytic tool for economists. I am planning to frequently use this model for further research, to answer questions regarding balance of payments and transfers between economic classes3.

Continue reading “Helicopter money part III: economic stimulus”

How to win votes

The rise of Donald Trump and the Brexit referendum have led to a lot of commentary on democracy itself. Understandably these comments usually come from people who dislike the outcome. But that does not mean they do not have a point.

This article looks at the democratic process up to the casting of the ballot. How the votes are counted, what is done with the result, how votes are translated into representatives and policy, the influence of non-elected lobbyists on legislation… is outside the scope of this post.

If this post comes across as cynical, it’s probably because it describes reality.

 

The fantasy

A lot of pundits have a cartoonish view of democracy, which can be summarized as follows:

  1. People get informed on issues, programs and candidates
  2. Voters weigh the arguments
  3. A rational evaluation leads to a decision in the form of a vote

Even if commentators do not actually believe this is how it works, their opinions betray that they think it is how democracy should be in the best of worlds.

Let us now scrutinize how elections work in reality. As always on this website, we take a step by step approach to make all assumptions explicit. As a thought experiment4, a number of possible changes to the existing election process are suggested. I pose some fundamental questions that should be answered by those who are not satisfied with the status quo.

Continue reading “How to win votes”

Optima: schone schijn en een bananenrepubliek

Er komen steeds meer details aan het licht over Optima. Deze bevestigen mijn eerdere analyse: Optima is een geval van controlefraude. Deze zaak wijst bovendien op een compleet onaanvaardbare verstrengeling van zakenbelangen, politiek en toezichthouder.

De zaak Optima is een herinnering van lessen die telkens opnieuw geleerd en vergeten worden. Men slaagt er niet in deze kennis door te geven. Dit is geen toeval, zoals hieronder duidelijk zal worden.

Ik zet in deze post enkele dingen op een rijtje. De eerste drie zijn lessen voor spaarders en beleggers. De resterende punten gaan over het toezicht op de banken en het verschil tussen theorie en realiteit.

a) Klanten worden verblind door uiterlijk vertoon

Topman Jeroen Piqueur stond bekend voor zijn jacht en zijn luxewagens. Op een bepaald moment had hij zelfs een privéjet. Dit straalt succes en rijkdom uit. Vergeet echter nooit de vraag “waar zijn de boten van de klanten?”. Het is niet omdat de bankier een gladde verkoper is en het breed laat hangen, dat de belegger er beter van worden.

b) Ronkende namen zijn geen garantie

Eén van de methoden waarmee een bedrijf vertrouwen probeert uit te stralen, is door invloedrijke personen op te nemen in het bestuur. Bij Optima ging het bijvoorbeeld over Luc Van den Bossche (een gewezen minister) en Danny De Raymaeker (een gewezen topman van grootbank KBC).

Bestuur Optima Bank

Continue reading “Optima: schone schijn en een bananenrepubliek”

Hoe Tax-on-web je belastingen berekent

Update 21 mei 2018: de recentste versie van dit artikel, met cijfers die relevant zijn voor de belastingaangifte van 2018, kan je vinden op Hoe Tax-on-web je belastingen berekent in 2018.

Woensdag 13 juli is de deadline om je belastingen door te sturen via tax-on-web. De website heeft een knop waarmee je je belastingen kan laten berekenen.

Knop bereken belastingen

Je kan dus laten voorspellen hoeveel je zal terugkrijgen of zal moeten bijbetalen van de belastingen.

Maar hoe werkt die berekening eigenlijk? Je krijgt een hele resem onbegrijpelijke sommen te zien, vol codes en onduidelijke ambtenarentaal zoals “om te slane belasting”.

Hieronder leg ik het simpelste voorbeeld uit: een alleenstaande zonder kinderen die heel het belastingjaar5 bij één werkgever werkte en geen andere inkomsten heeft dan zijn loon. Hij woont in Vlaanderen, vlakbij het werk, heeft geen huis en doet niet aan pensioensparen of andere zaken die recht geven op een belastingvermindering.

Wanneer je je loonbrief bekijkt, zie je dat er een (groot) verschil is tussen het brutoloon dat je werkgever betaalt, en het nettoloon dat op je rekening gestort wordt.

Er zijn twee belangrijke redenen waarom bruto en netto zo verschillend zijn: de RSZ en de personenbelasting. Van je brutoloon gaat 13,07% rechtstreeks naar de sociale zekerheid, de RSZ6. Deze RSZ bijdrage telt niet mee voor de berekening van je inkomstenbelasting in Tax-on-web.

 

Het brutoloon (na aftrek van de RSZ-bijdrage) dat je verdiende in 2015 kan je vinden bij code 1250 van tax-on-web:

Vak IV

Code 1250

Continue reading “Hoe Tax-on-web je belastingen berekent”

Het failliet van Optima Bank gekaderd

Naar aanleiding van het dreigend faillissement van Optima Bank, volgt hier een stuk uit het boek dat ik aan het schrijven ben. Het fragment komt uit een hoofdstuk dat het bankroet van banken en overheden bespreekt. Hier en daar is de tekst wat aangepast om commentaar te geven op Optima, gebaseerd op berichtgeving in de pers.

Het is belangrijk om op te merken dat de bedragen die in de pers genoemd worden me erg dubieus lijken te zijn. Ofwel zijn de journalisten mis ingelicht, ofwel wijzen de cijfers op een falende toezichthouder. Meer daarover aan het eind van deze blogpost, onder de hoofding ‘Commentaar bij de bedragen die genoemd worden bij Optima Bank’.

Update maandag 13 juni: volgens de minister van Financiën Van Overtveldt zal er geen belastinggeld naar de klanten van Optima gaan, omdat het geld gerecupereerd kan worden bij de bank. Dit is dus precies wat ik vrijdag schreef wanneer ik deze tekst postte: de berichtgeving in de pers was ongefundeerde sensatiezucht.

Ik ken alle details in de zaak Optima uiteraard niet, maar ik kan wel de essentie uitleggen omdat alle banken in se gelijkaardig werken. Deze post veronderstelt een minimumkennis van boekhouding7. Continue reading “Het failliet van Optima Bank gekaderd”