Category: Nederlands

Wat hebben we geleerd uit Trumps triomf?

Er valt heel wat te leren uit de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Hoogstwaarschijnlijk gaan de analyses in de kranten weer niet verder geraken dan enkele clichés. Domme Amerikanen hebben een racist gekozen. Trump is de schuld van de globalisering, omdat mensen hun werk kwijtraakten toen de fabrieken naar het buitenland verhuisden. Er is een moddercampagne gevoerd.

De kaste van opiniemakers heeft ook enkele simplistische “oplossingen” voor deze problemen in petto. Er moet geluisterd worden naar “het signaal van de kiezer”, iets wat we in Vlaanderen ook al 25 jaar horen. Racisme zal zichzelf oplossen wanneer de oudere blanken uitsterven en de jongere generatie een minderheid vormt tussen andere minderheden. De ongelijkheid zou opgelost worden door één of andere vorm van herverdeling van de winnaars naar de verliezers, zonder te specifiëren hoe. Voor de vuile campagnes is er niet direct een oplossing, maar we prijzen ons gelukkig dat het er in ons land beschaafder aan toe gaat.

Voor wie de moeite doet om verder te kijken dan zijn neus lang is, waren de voorbije 18 maanden echter een masterclass.

In deze post lijst ik op wat een aandachtige toeschouwer kon leren op het vlak van (1) politieke strategie, (2) de gefilterde werkelijkheid van de media, (3) inzichten in het kiespubliek, (4) de politieke gevolgen van massamigratie en tenslotte (5) van de macht die gemotiveerde individuen hebben dankzij het internet. Continue reading “Wat hebben we geleerd uit Trumps triomf?”

Van Mozes tot Trump: elites tegen het establishment

Elites kunnen toch niet tegen hun eigen belangen zijn?

Donald Trump heeft een populistische campagne gevoerd tegen het establishment. Voor veel van zijn critici is dit een absurde situatie.

Waarom zou een miljardair zich bekommeren om de werkende klasse? Hoe kan een man wiens hemden en stropdassen in China gemaakt worden tegen handelsakkoorden zijn? Hoe geloofwaardig is Trump wanneer hij een muur wil bouwen aan de grens met Mexico, wanneer hij zelf Mexicanen tewerkgesteld heeft in de VS?

Trump maakt zozeer deel uit van de elite dat zijn Democratische rivale Hillary Clinton zelfs zijn huwelijk met zijn huidige vrouw Melania bijgewoond heeft.

Het lijkt er dus op dat Trump tot het establishment behoort dat profiteert van het status quo. Waarom zou iemand die een ‘winnaar’ is binnen het systeem dat systeem willen veranderen?

Deze kritieken verliezen echter twee belangrijke zaken uit het oog.

Ten eerste gaan de critici er van uit dat leden van de elite enkel gemotiveerd zijn door hun persoonlijke financiële belangen. Dit miskent echter de menselijke aard. Mensen hebben sterke gevoelens over wat juist en rechtvaardig is. Leden van de elite hebben de middelen om zich in te zetten voor anderen waar ze zich mee verwant voelen. Continue reading “Van Mozes tot Trump: elites tegen het establishment”

Over de passiva en winsten van centrale banken

In de nasleep van de financiële crisis hebben de centrale banken (CentB-en) hun balansen drastisch opgeblazen. De Federal Reserve (Fed) en de Europese Centrale Bank (ECB) volgden het voorbeeld van de Japanse centrale bank door voor biljoenen1 dollars en euro’s obligaties te kopen. Dit beleid wordt quantitative easing (QE) genoemd.

De centrale banken doen deze aankopen met de “monetaire basis”: cash en reserves2. Als we wettelijke beperkingen buiten beschouwing laten, kunnen centrale banken zoveel “basisgeld” maken als ze willen.

Economen zijn het niet eens over QE en de gevolgen ervan voor de balansen van de centrale banken.

Deze blogpost bespreekt de vraag als basisgeld bij het passief van de centrale bank gerekend moet worden. Nadat we dit onderwerp begrijpen, kunnen we verduidelijken wanneer de CentB winst boekt en hoe dit de financiën van de overheid beïnvloedt.

Eén van de doelen van QE is om de inflatie omhoog te krijgen. Sommigen maken zich zorgen dat de rente daardoor omhoog zal gaan, waardoor de centrale banken gigantische verliezen zullen lijden. Dat zou allerhande – niet verder gespecifieerde – rampen met zich meebrengen. Ik beargumenteer dat deze vrees onterecht is. Continue reading “Over de passiva en winsten van centrale banken”

Cijferblind? Schrijf voor de krant!

De jongste jaren doen journalisten graag aan “fact checking”. Dit past bij het imago van objectieve waarnemers dat ze zichzelf graag aanmeten. Jammer genoeg is er blijkbaar geen budget voor fact checking bij eindredacties. Artikels over economische zaken bevatten met de regelmaat van de klok verkeerde cijfers, die nooit rechtgezet worden. De schrijvers van deze artikels hebben geen gevoel voor relevante grootteordes. Een klassieker is het verwarren van miljoen en miljard. Vaak laten ze ook na om beweringen na te rekenen of om eens op te zoeken als hun beweringen steek houden.

Deze post is gebaseerd op twee artikels van de voorbije dagen, maar je kan zelf iedere dag nieuwe voorbeelden vinden.

Het eerste artikel is er één uit het Nieuwsblad van vrijdag 14 oktober 2016. Daarin wordt beweerd dat de prijs van bioscooptickets tussen 2006 en 2015 gemiddeld elk jaar met 33% gestegen is: Continue reading “Cijferblind? Schrijf voor de krant!”

Thesisonderwerpen deel III: interdisciplinair

Verander de loop van de geschiedenis

Computersimulaties zijn niet het eerste waar je aan denkt bij historisch onderzoek. Nochtans zijn er modellenbouwers die met behulp van simulaties meer inzicht kunnen verschaffen in geschiedkundige fenomenen. Van het ontstaan van de eerste beschavingen tot economische ongelijkheid en de daarmee samengaande politieke onrust. Dit onderzoeksgebied heet cliodynamica. Op de website van de Russisch-Amerikaanse professor Peter Turchin kan je enkele voorbeelden vinden. Wellicht wordt deze thesis best aangepakt door een tandem van een student geschiedenis met een student burgerlijk ingenieur/natuurkunde… Geïnteresseerden kan ik verder op weg zetten met concrete onderzoeksvragen.

 

Technologiehypes op de beurs

Investeerders zijn constant op zoek naar “the next big thing”: de mirakeltechnologie die de economie zal transformeren en – belangrijker – hen rijk kan maken. Ingenieurs en andere geeks zitten met hun neus op nieuwe technologie. Tijdschriften zoals IEEE Spectrum brengen verhalen over innovaties lang voor de gemiddelde fondsbeheerder er van gehoord heeft. Kan je voorspellen als een gehypte technologie zich ook zal vertalen in een exploderende beurskoers van de pionierende bedrijven? Recente voorbeelden zijn elektrische wagens, robots en 3D-printen.
Niet alles wordt (of blijft…) echter een financieel succes. Drones zijn volop doorgebroken, maar bij mijn weten zijn er geen aandelen die dankzij de onbemande vliegtuigjes een hoge vlucht (ha!) genomen hebben. Beleggers die droomden van gouden bergen dankzij batterijen voor elektrische auto’s, kregen ook een koude douche.

Wellicht zijn er vermogensbeheerders die staan te springen om promotor te zijn van dit soort onderzoek.

Continue reading “Thesisonderwerpen deel III: interdisciplinair”

Thesisonderwerpen deel II: geschiedenis, media en cultuur

De Syrische burgeroorlog door de lens van (a) de Spaanse burgeroorlog of (b) de Dertigjarige Oorlog

Vergelijk de Syrische burgeroorlog met een historisch conflict.

  • De jihadisten die vandaag dromen van een wereldomspannend kalifaat zijn niet de eersten die de wapens opnemen voor hun totalitaire utopie. In de jaren 1930 trokken militante communisten naar Spanje om te strijden tegen de nationalisten. De vrijwilligers van toen kwamen net als nu terecht in een wespennest van buitenlandse machten (toen: Duitsland, Italië en de Sovjet-Unie; nu: de Verenigde Staten, Rusland, de Golfstaten, Turkije…) die hun eigen belangen verdedigen in het schaakspel van de Realpolitik.
  • Vergelijk Syrische burgeroorlog met Dertigjarige Oorlog. Voor veel moderne Europeanen is het concept van een oorlog gebaseerd op religie iets exotisch. Nochtans moeten we niet terug gaan naar de middeleeuwen voor bloedvergieten in naam van God door christenen. De Dertigjarige Oorlog werd vooral in Duitsland uitgevochten door een hele resem strijdende partijen (zie wikipedia). De hedendaagse verwoestingen in Syrië vallen in het niets vergeleken met de moordpartijen tijdens de Dertigjarige Oorlog. Volgens de laagste schattingen stierven zes miljoen Duitsers (het overgrote deel burgers) in dat conflict, een derde van de toenmalige bevolking.

Continue reading “Thesisonderwerpen deel II: geschiedenis, media en cultuur”

Thesisonderwerpen deel I: economie

Vandaag start het nieuw academiejaar aan de Vlaamse universiteiten. Naar aanleiding hiervan geef ik op mijn blog enkele tips voor relevante onderzoeksvragen. Ik start met topics voor studenten economie. Het gaat eens niet over (centrale) banken, maar over zaken dichter bij huis. Hoogstwaarschijnlijk ben ik niet de enige die hier meer over wil weten. Een gemotiveerde student(e) zal ongetwijfeld een publiek vinden voor zijn/haar conclusies. Je onderzoek kan de kranten halen, en niet enkel stof vergaren in de bibliotheek van de universiteit.

 

Hoe gezond is het economisch ecosysteem in je streek?

Wanneer er een groot bedrijf sluit, zoals Ford Genk of Caterpillar Gosselies, wordt er altijd moord en brand geschreeuwd. Om de impact van dergelijke gebeurtenissen te voorspellen, zou een student economie de bedrijven en sectoren in zijn regio in kaart kunnen brengen. Hoe belangrijk zijn ze voor de werkgelegenheid? Voor de belastinginkomsten van de gemeenten en provincie? Waar zitten hun klanten? Waar worden beslissingen genomen? Hoe concurrentieel zijn ze op lange termijn?
Als aanzet voor mijn eigen streek (Zuid-West-Vlaanderen): wat met de cluster van textiel– en vloerbedekkingsbedrijven? Wat met de verwerkers van groenten? Continue reading “Thesisonderwerpen deel I: economie”

Nee, Geert Noels, de ECB vernietigt het kapitalisme niet

De Tijd publiceerde recent een opiniestuk van de econoom Geert Noels onder de titel ‘Het beleid van de ECB vernietigt het kapitalisme’. Het stuk bevat een mix van terechte kritieken en dubieuze beweringen.

Ik deel de mening dat het massaal opkopen van obligaties – de zogenaamde QE – door de Europese Centrale Bank (ECB) zeer weinig doet voor de reële economie. Gezinnen en bedrijven beslissen door de lage rente niet massaal om meer geld uit te geven. De werkgelegenheid in de eurozone wordt niet gestimuleerd door het opblazen van de balans van de ECB met financiële activa.

Maar Noels houdt het niet bij de grond van de zaak, de beperkte impact van QE op de reële groei.

Volgens het opiniestuk zorgen de lage rentes namelijk voor een planeconomie, de tegenpool van het kapitalisme. De financiële sector zou door de lage of negatieve rentes ontwricht worden. Maar om zijn stelling van een antikapitalistisch monetair beleid te staven, geeft hij voorbeelden van zwakke spelers die vroeger impliciet gesubsidieerd werden en van normale processen in een markteconomie. Continue reading “Nee, Geert Noels, de ECB vernietigt het kapitalisme niet”

Waarom je (bijna) geen rente krijgt op je spaarrekening

Binnenkort krijgen bedrijven geen rente meer op hun spaarrekening bij een Belgische grootbank. Deze renteverlaging is vooral psychologisch van belang, want momenteel “verdien” je in veel gevallen slechts het wettelijk gegarandeerd3 minimum van 0,11% voor geld dat je een jaar onaangeroerd laat staan.

Dit soort berichten wordt steevast gevolgd door commentaren dat “de banken” een bende dieven zijn. Ze zouden de spaarders moeten belonen omdat ze “werken met het spaargeld van de mensen”. Als bankiers geen rente betalen op spaargeld, denken sommigen ze geen bank meer nodig hebben.

Zo’n opmerkingen verraden een gebrekkige kennis over de werking van banken. Hoe verdient een bank geld? Continue reading “Waarom je (bijna) geen rente krijgt op je spaarrekening”

De sultan, de tsaar en de vluchtelingen

Een conflict waarbij Turkije en Rusland tegenover elkaar staan. Het krijgsgeweld brengt een stroom vluchtelingen naar Europa op gang. Hebben we het hier over Syrië anno 2016?

Hoewel de geschiedenis zich nooit exact herhaalt, zijn er opvallend veel overeenkomsten tussen de gebeurtenissen van vandaag en die van 1864. Meer dan 150 jaar geleden was er ook sprake van een kalifaat en terreur gemotiveerd door religie.

Het Ottomaanse Rijk heeft een hele reeks oorlogen uitgevochten met tsaristisch Rusland. Deze grootmachten hadden tegengestelde belangen in de gebieden rondom de Zwarte Zee.

Toen Rusland de Kaukasus veroverde in 1864, voerde het een etnische zuivering uit op de autochtone bevolking. Honderdduizenden islamitische Circassiërs vluchtten naar het Ottomaanse Rijk. Velen van hen gingen naar de Ottomaanse provincies in de zuidelijke Balkan, wat nu Roemenië en Bulgarije zijn. Continue reading “De sultan, de tsaar en de vluchtelingen”