De verkiezingsoverwinning van Donald Trump heeft onze intellectuelen met verstomming geslagen.
Iedereen, van econoom Geert Noels tot filosoof Maarten Boudry, met inbegrip van Amerikakenners zoals journalist Björn Soenens en professor Bart Kerremans waren er zeker van dat Trump nooit president van de Verenigde Staten kon worden.
Waarom zijn de professoren en journalisten zo verbijsterd? Het is nota bene hun werk om op de hoogte te zijn en het publiek te informeren.
De oorzaak ligt bij het groepsdenken. Er zijn misschien een twintigtal1 commentatoren in Vlaanderen die de kans krijgen om hun mening te geven over de Amerikaanse politiek. Enkel dit klein kliekje krijgt een forum in de traditionele kranten en nieuwszenders.
Ze hebben allemaal een universiteit diploma. Ze kennen elkaar persoonlijk of op zijn minst hebben ze elkaars opinies vaak gehoord. Ze lezen allemaal de zogezegde kwaliteitskranten De Morgen, De Standaard of De Tijd. Ze vonden Trump allemaal een incompetente domkop.
En toch waren zij allemaal mis.
Na de verkiezing van Trump moest de pers natuurlijk een verklaring zien te vinden. Dan komen er artikels met titels als ‘Waarom niemand de opgestoken middelvinger zag’. En welke experts worden daarin opgevoerd? Precies dezelfde mensen die al heel de tijd verkeerde voorspellingen deden. Mensen zoals Bart Kerremans, Rik Van Cauwelaert en Maarten Boudry.
Achteraf vinden ze allerhande verklaringen waarom Trump toch kon winnen. Maar ze stellen hun denkbeelden nooit fundamenteel bij. Ze geven nu wel schoorvoetend toe dat ze weinig voeling hebben met een groot deel van de bevolking, maar de vraag is hoe gemeend dat is. Ze hebben het vooral over gevoelens van de kiezer, terwijl ze in twijfel trekken of het plebs wel te redenen heeft om ontevreden te zijn2.
In plaats van zich te bezinnen, klagen ze over de stoute mensen die hen (terecht) als deel van het establishment zien. Nog eens Bart Kerremans:
Ik kreeg de jongste dagen verschillende mails van Trump-aanhangers die me verweten dat ik een van de velen was die er alles aan deden om Clinton aan de macht te helpen. In de ogen van die mensen is het één pot nat: iedereen van het establishment is corrupt. – Prof. Bart Kerremans
Is het zo vreemd dat een deel van Vlaanderen het establishment als corrupt ziet, wanneer het als één man achter de Democrate Hillary Clinton stond? Van de commentatoren in de pers tot onze politici3, iedereen was tegen Trump. Professoren betaald met overheidsgeld en journalisten van ruim gesubsidieerde media lieten maar één klok luiden.
Eén van de weinigen die hier tegenin gaat, is Frank Thevissen. Thevissen werd om dubieuze redenen ontslagen bij de VUB. Hij maakt video’s waarin hij de berichtgeving in de Vlaamse media over Trump onder de loep neemt. Deze moet hij verspreiden via de sociale media, aangezien de traditionele media hem buitensluit.
De éénzijdige berichtgeving in de media zorgde er voor dat veel mensen in ons land geloofden dat Trump geen kans maakte. Toen ik er op mijn blog op wees dat verschillende Amerikaanse experts (1) al van in het begin geloofden dat Trump zou winnen en (2) dat deze experts in onze media nooit aan bod kwamen, kreeg ik deze reactie op Twitter:
Sommigen kunnen zich niet voorstellen dat er inderdaad commentatoren waren die het al lang bij het rechte eind hadden. Mocht het establishment in onze media niet zo geïsoleerd zijn in de eigen bubbel van gelijkdenkenden, dan konden ze bijvoorbeeld in april al lezen hoe Trump de Amerikaanse media bespeelde en hoe Scott Adams zijn clown genius beschreef.
Maarten Boudry legt nu de link tussen de hysterie over Zwarte Piet en Donald Trump, iets waarover ik reeds in juni schreef4.
Vraagje voor Maarten Boudry: hoeveel Trumpstemmers zijn er onder zijn Amerikaanse vrienden en collega’s?
Daarnaast zijn onze experts heel naïef over verkiezingen en hoe de politiek echt werkt. Van een filosoof die “Illusies voor gevorderden” schreef, mogen we meer verwachten dan een blind vooruitgangsoptimisme5. Het schelden op Trump en fangirl spelen voor Obama draagt ook niet bij tot zijn geloofwaardigheid. Vraagje voor Boudry, die recent in de VS was: hoeveel Trumpstemmers waren er onder zijn Amerikaanse vrienden en collega’s? Als het antwoord nul is, is dat geen bewijs dat je in een bubbel leeft, zelfs wanneer je Twitteraccounts als die van Ann Coulter volgt?
Ik heb er niets op tegen dat mensen bepaalde politieke voorkeuren hebben. Maar leef tenminste niet in de illusie – o ironie – dat het meer is dan je voorkeur. Er bestaat geen absolute waarheid onder politieke overtuigingen. Je hoeft andersdenkenden niet te demoniseren. Anders ben je niet veel beter dan de social justice warriors met hun constante virtue signaling.
Mochten de establishment-denkers wat meer luisteren wanneer iemand hun bubbel doorprikt, zou het maatschappelijk debat veel rijker en diverser (ha!) zijn. In plaats daarvan ontvolgen/blokkeren ze kritische stemmen die ingaan tegen hun groepsdenken.
Zo zorgen ze er zelf voor dat het wantrouwen tegen de media groeit. En dat mensen hun toevlucht zoeken tot Facebook en andere kanalen om nieuws te vinden.
- Ruwe schatting.
- Bart Kerremans in het artikel in de Tijd: “Zij [de kiezers] vragen oplossingen, meestal tevergeefs. Meer zelfs: ze merken dat het establishment hun vraag om hulp vol onbegrip en zelfs neerbuigend behandelt. En of het nu klopt of niet, ze voelen zich zich bij het vuilnis gezet. En dat gevoel bestrijd je niet met rationele argumenten.” (vet door mij aangebracht). Wat verder laat hij optekenen: “Hoe kan je nu een antwoord vinden, als we amper weten wat de vraag is?”
- Niet verrassend was enkel Vlaams Belang, door het establishment al een kwart eeuw in een cordon sanitaire gedwongen, voor de outsider Trump.
- Letterlijk: “Vooral voor Europese journalisten zouden de redenen achter het electoraal succes van Trump voor de hand moeten liggen. West-Europese landen kennen ook massa-immigratie. Voor de autochtone bevolking brengt dit misdaad en culturele vervreemding met zich mee. Jobs en sociale voorzieningen voor (vooral) laaggeschoolden komen onder druk te staan. Eeuwenoude tradities zoals Sinterklaas en Zwarte Piet worden plots verdacht gemaakt omdat sommigen in het zwarte gezicht van Piet een uiting van racisme zien.”
- Vooral als je niet in staat bent te zien dat vooruitgang niet voor iedereen hetzelfde betekent.