Elites kunnen toch niet tegen hun eigen belangen zijn?
Donald Trump heeft een populistische campagne gevoerd tegen het establishment. Voor veel van zijn critici is dit een absurde situatie.
Waarom zou een miljardair zich bekommeren om de werkende klasse? Hoe kan een man wiens hemden en stropdassen in China gemaakt worden tegen handelsakkoorden zijn? Hoe geloofwaardig is Trump wanneer hij een muur wil bouwen aan de grens met Mexico, wanneer hij zelf Mexicanen tewerkgesteld heeft in de VS?
Trump maakt zozeer deel uit van de elite dat zijn Democratische rivale Hillary Clinton zelfs zijn huwelijk met zijn huidige vrouw Melania bijgewoond heeft.
Het lijkt er dus op dat Trump tot het establishment behoort dat profiteert van het status quo. Waarom zou iemand die een ‘winnaar’ is binnen het systeem dat systeem willen veranderen?
Deze kritieken verliezen echter twee belangrijke zaken uit het oog.
Ten eerste gaan de critici er van uit dat leden van de elite enkel gemotiveerd zijn door hun persoonlijke financiële belangen. Dit miskent echter de menselijke aard. Mensen hebben sterke gevoelens over wat juist en rechtvaardig is. Leden van de elite hebben de middelen om zich in te zetten voor anderen waar ze zich mee verwant voelen.
Volgens de Bijbel werd Mozes geadopteerd door de dochter van de Farao. Mozes liet zijn luxeleventje aan het Egyptisch hof achter om op te komen voor de Hebreeuwse slaven. Nadat God Egypte gestraft had met de Tien Plagen, leidde Mozes de Exodus van zijn volk in de woestijn.
Louis Philippe II, de Duc d’Orléans biedt een historisch voorbeeld van een lid van de elite die tegen de belangen van zijn eigen klasse ageerde. De hertog van Orléans behoorde tot de koninklijke familie. Maar hij was ook een aanhanger van de idealen van de Verlichting. Hij gebruikte zijn fortuin om de egalitaire en anti-royalistische ideeën van zijn Jacobijnse vrienden te verspreiden. Deze ideologie droeg bij tot de Franse Revolutie, die de monarchie en de privileges van de edellieden afschafte.
Hoewel Trump tot de economische elite behoort, maakt hij geen deel uit van het politiek establishment.
Ten tweede is Trump wel een economische elite, maar maakt hij geen deel uit van het politiek establishment. Er zijn grenzen aan het soort politieke macht dat geld kan kopen. Het is zeker zo dat giften aan politici kunnen zorgen voor een gunstige behandeling voor de gulle schenker. Trump is daar zelf zeer open over geweest.
De stichting van de familie Clinton wordt beschuldigd van pay-to-play1 door geld aan te nemen van buitenlandse regeringen. Waarom zouden deze miljoenen dollars betalen, als ze daardoor geen invloed kopen? Hetzelfde geldt voor Clinton’s toespraken voor grote banken.
Dit quasi-legaal smeergeld mikt op individuele politici en hun netwerken. Maar er is veel meer dan dat nodig om de consensus onder de heersende klasse over de algemene richting van het beleid te beïnvloeden. Ondanks zijn rijkdom blijft Trump een politieke buitenstaander.
De consensus van het establisment
Maar wat is die consensus dan, die gepromoot wordt het politiek establishment en de mainstream media? Als je Trump’s campagne in minder dan vijf minuten wil begrijpen, moet je naar deze video kijken waarin The Donald zelf uitlegt waartegen hij opkomt.
In één woord samengevat: globalisme. De Verenigde Staten als voorvechter van vrijhandelsakkoorden. Het Amerikaans leger dat overal ter wereld politieagent speelt. Ongeremde illegale immigratie. Allemaal zaken die door een klein kliekje aan de top doorgedrukt worden, maar die niet in het belang zijn van de gemiddelde Amerikaanse burger.
De globalistische agenda is de consensus die gedeeld wordt door de elites van zowel de Democraten als de Republikeinen.
Deze globalistische agenda is de consensus die gedeeld wordt door de elites van de twee grote partijen in Amerika, de Democraten (D) en de Republikeinen (R). Hoewel Democraten zogezegd ‘links’ en Republikeinen ‘rechts’ zijn op het politiek spectrum, is hun beleid vrijwel identiek eens ze aan de macht zijn.
President Bill Clinton (D) tekende het NAFTA vrijhandelsakkoord tussen de VS, Canada en Mexico. Anti-globalisten protesteerden al tegen de Wereldhandelsorganisatie (WHO) toen Clinton president was. China sloot zich aan bij de WHO onder het presidentschap van George W. Bush (R). President Barack Obama (D) probeert nog vlug het Trans-Pacific Partnership (TPP) vrijhandelsakkoord te laten goedkeuren.
De NAVO bombardeerde ex-Joegoslavië onder Bill Clinton. Amerika viel Afghanistan en Irak binnen onder George W. Bush. Hillary Clinton (D), die toen in de senaat zat, stemde voor militaire actie tegen Irak. Het Irakfiasco van zijn voorganger weerhield president Obama en zijn minister van buitenlandse zaken Hillary Clinton niet om in te grijpen in Libië. Onder Obama werd ook het droneprogramma uitgebreid, waarmee de CIA mensen vermoordt van Somalië over Jemen tot Pakistan.
Er zijn miljoenen illegale immigranten in de VS. Dat aantal is zowel onder presidenten Clinton als Bush opgelopen. Het feit dat er niet ingegrepen wordt tegen miljoenen die de wet overtreden, wijst erop dat er binnen het establishment van de twee grote partijen geen wil bestaat om dit probleem aan te pakken.
Onderlinge strijd binnen de elite
Het feit dat het establishment een besloten groep vormt, betekent niet dat de elites als een eenheid optreden. Integendeel, er is vaak strijd om de hoogste positie in de pikorde.
Gevechten binnen de elite gaan om de hoogste rang in de pikorde, maar ze stellen de rol van het establishment binnen de maatschappij niet in vraag.
De geschiedenisboeken staan vol conflicten tussen edellieden.
Er is een tijd geweest waarin niet minder dan drie pausen gelijktijdig het gezag over de Katholieke Kerk opeisten. Deze conflicten gaan over de macht binnen bestaande organisaties. De strijdend partijen stellen de rol van de organisaties ten opzichte van de rest van de maatschappij niet in vraag. De edelen wilden het koningschap niet afschaffen. De pausen en tegenpausen hadden geen theologische meningsverschillen. Strijd binnen de elite gaat over wie de toppositie mag innemen.
De Amerikaanse politiek is al geruime tijd sterk gepolariseerd tussen Democraten en Republikeinen. Ook tijdens vorige presidentscampagnes werd er met modder gegooid en moesten samenzweringstheorieën de tegenstander zwart maken. Maar voor de opstand van Trump was er niemand die fundamentele vragen stelde bij de consensus die de twee partijen delen. Obama beloofde hoop en verandering, maar als president zette hij het globalistisch beleid uit het verleden voort.
De rangen worden gesloten tegen het plebs
De situatie is totaal anders wanneer de legitimiteit van de autoriteiten in vraag gesteld wordt. In tijden waarin buitenstaanders de maatschappelijke orde uitdagen, wordt de positie van het gehele establishment bedreigd. Voor de elites is dit een sterke motivatie om samen te spannen tegen aanvallen van buitenaf.
Wanneer buitenstaanders de legitimiteit van de autoriteiten in vraag stellen, spant het establishment samen.
De geschiedenis geeft ons opnieuw een pak voorbeelden van dit gedrag. De Tsjechische priester Jan Hus ondermijnde de doctrines van de Kerk. Als reactie op de ketterij van Hus lanceerde de paus een kruistocht tegen zijn volgelingen2.
De Jacquerie was een opstand van Middeleeuwse Franse boeren tegen de adel. De ridders konden de rebellie van de slecht georganiseerde massa echter snel neerslaan dankzij hun krijgservaring. Als vergelding voor de Jacquerie werden duizenden boeren vermoord. In de eeuwenlange lijst van boerenrevoltes gebeurde het slechts uiterst zelden dat ridders de kant van de opstandelingen kozen.
Vandaag stelt niemand het Amerikaans presidentschap in vraag. Maar de race naar het Witte Huis in 2016 heeft wel een onbehagen met het status quo onder de basis van beide grote Amerikaanse partijen blootgelegd.
Hillary Clinton, de kandidate van het Democratisch establishment, werd uitgedaagd door Bernie Sanders. Sanders stemde in 2002 als onafhankelijke tegen de resolutie over het ingrijpen in Irak. Bernie was kritisch over de vrijhandelsakkoorden van de VS. E-mails gelekt door Wikileaks tonen aan dat het establishment van de Democraten samengezworen heeft om de campagne van Sanders te saboteren.
Aan de Republikeinse zijde heeft Trump de gewone gang van zaken zodanig verstoord dat sommige conservatieven zichzelf uitgeroepen hebben tot “Never Trump”. Deze nooit-Trump-ers zouden eerder voor Hillary Clinton of een kandidaat van een alternatieve partij stemmen dan een stem uit te brengen voor de genomineerde van hun eigen partij. Zo’n verraad zou tijdens vorige verkiezingen ondenkbaar geweest zijn, toen het partijbelang voor alles ging.
Republikeinse neo-conservatieven stemmen liever voor Clinton dan voor Trump.
De neo-conservatieven behoren tot de luidruchtigste anti-Trump Republikeinen. Deze neo-cons zijn sterke supporters van de buitenlandse interventies van de VS, vooral die ten voordele van de Amerikaanse bondgenoten in het Midden-Oosten.
De afkeer van het establishment voor Trump is zo sterk dat de Democraten de familie Bush – hun zogezegde aartsvijanden – gebruiken om reclame te maken voor Hillary. De foto van Michelle Obama die George Bush omhelst spreekt boekdelen. Bush was nochtans de favoriete zondebok van de Democraten telkens iets foutliep onder Obama.
De risico’s van te rebelleren ten het establishment
Een rebellie tegen het establishment brengt zware gevolgen met zich mee. Elites zijn niet mild voor revolutionairen. Jan Hus belandde op de brandstapel. De aanvoerder van de Jacquerie werd gemarteld en onthoofd.
Zelfs wanneer een revolutie succesvol is, zijn de aanhangers ervan niet zeker van hun leven. De Franse Revolutie ontketende een orgie van bloedvergieten. Het feit dat de Duc d’Orléans zichzelf citoyen Egalité noemde kon hem niet redden van de guillotine tijdens de Terreur.
Openbare onthoofdingen zijn vervangen door boycotts en laster.
Vandaag zijn openbare onthoofdingen uit de mode, althans in het Westen. Maar dat betekent niet dat de opstand van Donald Trump zonder gevaar is. Als hij er niet in slaagt om “het moeras droog te leggen“, zal het moeras hem waarschijnlijk verzwelgen. De elites hebben immense financiële vermogens, knechtjes in de media en pionnen bij het gerecht en andere overheidsdiensten ter beschikking.
Trump heeft zelf gezegd hoe het establishment tewerk gaat: iedereen die hun controle aanvecht wordt een seksist, een racist en een xenofoob genoemd. Ze proberen je carrière, je familie en je reputatie kapot te maken. De kandidatuur van Trump berokkent nu al schade aan zijn zakenimperium.
De wraak van het establishment en haar lakeien is de reden waarom veel Trumpaanhangers liever anoniem blijven online. Het verklaart ook waarom je de peilingen niet klakkeloos mag geloven. Het status quo in vraag stellen brengt risico’s met zich mee.
Doordat Scott Adams, de tekenaar van Dilbert, schrijft over de strategie van Trump, wordt hij niet langer gevraagd om lezingen te geven. Hierdoor is zijn inkomen gekelderd. Er is een oproep geweest om zakenman Peter Thiel te boycotten omdat hij Trump steunt. Diversiteit en verdraagzaamheid zijn niet van toepassing voor degenen die afwijken van het groepsdenken van het establishment.
De geschiedenis heeft altijd lessen in petto, hoe geavanceerd en modern we ook denken te zijn. Zie evenwel mijn standaard kanttekening bij historische analogieën.
- Net zoals een jukebox spelen ze het liedje dat je wil, zolang je er maar genoeg muntjes instopt.
- Wellicht wist je niet dat er ook kruistochten gevoerd zijn tegen Europeanen. Nochtans plegen de Tsjechen en de mensen uit de Baltische staten vandaag geen aanslagen omwille van kruistochten die eeuwen geleden plaatsvonden. Sommige van onze tijdgenoten kunnen hier iets uit leren.
Nice job Jan!